Mehmet Bayrak'ın kaleme aldığı 'Kurt ve Alevi Tarihinde Horasan: Tarih, Etnoloji, Müzik, Edebiyat' adlı eseri, Türk ve Kürt Aleviliğinin kökenlerini, Horasan coğrafyasıyla olan derin bağını ve bu iki halkın kültürel, tarihi ve toplumsal gelişimini çok yönlü bir şekilde ele almaktadır. Kitap, Alevi inanç sisteminin oluşumunda Horasan'ın rolünü, Türkmenlerin Anadolu'ya göç süreçlerini ve bu süreçlerde Alevi kimliğinin nasıl şekillendiğini etnografik veriler, tarihi belgeler ve müzikolojik analizlerle destekleyerek ortaya koymaktadır. Bayrak, özellikle Alevi topluluklarının müzikal gelenekleri, ritüelleri ve bu ritüellerdeki ozanların/dedelerin rolü üzerinde durarak, müziğin hem inancın taşıyıcısı hem de toplumsal belleğin bir unsuru olarak nasıl işlev gördüğünü detaylandırmaktadır. Edebiyat boyutu ise Alevi nefesleri, deyişleri ve halk hikayeleri üzerinden Alevi düşüncesinin ve yaşam biçiminin edebi yansımalarını incelemektedir.

Kitabın temel teması, Türk ve Kürt Aleviliğinin ayrılmaz bir bütünlük arz ettiği ve kökenlerinin Horasan'a uzandığı tezidir. Bayrak, bu coğrafyanın hem coğrafi hem de kültürel bir merkez olarak Alevi inançlarının ve toplumsal yapılarının oluşumunda kritik bir rol oynadığını savunmaktadır. Eser, Aleviliğin sadece bir inanç sistemi olmadığını, aynı zamanda bir yaşam biçimi, bir kültür ve bir tarih olduğunu vurgulamaktadır. Horasan'dan Anadolu'ya uzanan göç yolları boyunca Alevi topluluklarının karşılaştığı zorluklar, kültürel değişimler ve kimliklerini koruma mücadeleleri de kitabın önemli alt temaları arasında yer almaktadır.

Hedef okur kitlesi oldukça geniştir. Alevilik tarihi, inançları ve kültürüyle ilgilenen akademisyenler, araştırmacılar, öğrenciler başta olmak üzere, Türk ve Kürt halklarının kökenleri, tarihi gelişimleri ve kültürel bağları hakkında bilgi edinmek isteyen herkesin ilgisini çekecektir. Ayrıca, etnoloji, müzikoloji, halkbilim ve edebiyat alanlarında çalışanlar için de değerli bir kaynak niteliğindedir. Alevi topluluklarına mensup bireyler için de kendi kültürel ve tarihi köklerini daha derinlemesine anlama fırsatı sunmaktadır.

Benzer eserler arasında, Aleviliğin kökenleri ve Horasan ile olan ilişkisi üzerine yapılmış akademik çalışmalar, Türkmen göçleri ve Anadolu'daki Alevi yerleşimleri üzerine yazılmış tarih kitapları, Alevi müziği ve edebiyatı üzerine odaklanan etnomüzikolojik ve halkbilimsel araştırmalar bulunmaktadır. Ancak Bayrak'ın eseri, bu farklı disiplinleri bir araya getirerek, Türk ve Kürt Aleviliğinin bütünsel bir portresini çizmesiyle öne çıkmaktadır.

Mehmet Bayrak, Türkiye'nin önde gelen etnograflarından, halkbilimcilerinden ve araştırmacılarından biridir. Özellikle Alevilik, Kürt kültürü, Türkmenler ve Anadolu'nun kültürel tarihi üzerine yaptığı kapsamlı çalışmalarıyla tanınmaktadır. Bayrak'ın akademik kariyeri ve saha araştırmaları, onu bu alanlarda derinlemesine bir bilgi birikimine sahip kılmıştır. Yazım üslubu genellikle akademik ve analitik olmakla birlikte, saha gözlemlerinden ve yerel anlatılardan beslendiği için zengin bir dil ve derinlik barındırır. Karmaşık sosyo-kültürel olguları anlaşılır bir dille aktarma yeteneği, eserlerini hem akademisyenler hem de genel okuyucu için değerli kılmaktadır.

Mehmet Bayrak'ın önemli eserleri arasında Alevilik ve Kürt kültürü üzerine odaklanan birçok kitap bulunmaktadır. 'Kurt ve Alevi Tarihinde Horasan: Tarih, Etnoloji, Müzik, Edebiyat' adlı eseri, onun Horasan'dan Anadolu'ya uzanan kültürel akışları ve Alevi kimliğinin oluşumunu incelediği önemli çalışmalarından biridir. Diğer önemli eserleri arasında Kürtlerin kökenleri, mitolojileri, dilleri ve sosyo-kültürel yapıları üzerine yazdıkları yer alır. Bayrak, aynı zamanda Türkmenlerin Anadolu'ya göçlerini, yerleşimlerini ve kültürel etkileşimlerini de titizlikle incelemiştir.

Bayrak'ın çalışmaları, Türkiye'nin kültürel çeşitliliğini ve tarihsel katmanlarını aydınlatması açısından büyük önem taşır. Eserleri genellikle herhangi bir özel ödülle taçlandırılmasa da, akademik çevrelerde ve ilgili topluluklar nezdinde büyük bir saygı ve takdir görmektedir. Onun araştırmaları, Türkiye'nin sosyo-kültürel dokusunu anlamak için vazgeçilmez kaynaklar sunmaktadır.

Mehmet Bayrak'ın eserleri, Türkiye'nin yakın geçmişinden başlayarak daha derin tarihi dönemlere uzanan bir perspektif sunar. Özellikle 20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılın başlarındaki sosyo-kültürel değişimleri ve bu değişimlerin halklar üzerindeki etkilerini de eserlerinde gözlemlemek mümkündür. Kendi döneminin önemli bir entelektüeli olarak, Türkiye'nin çok kültürlü yapısını ve tarihsel mirasını koruma ve anlama çabasına önemli katkılarda bulunmuştur.