Ekmeleddin İhsanoğlu'nun 'Osmanlı Modernleşmesinde İlk Adımlar: Teknoloji, Bilim ve Eğitim' adlı eseri, Osmanlı İmparatorluğu'nun 18. ve 19. yüzyıllarda Batı ile etkileşimi sonucu yaşadığı modernleşme sürecini, özellikle teknoloji, bilim ve eğitim alanlarındaki gelişmeler ekseninde inceleyen kapsamlı bir çalışmadır. Kitap, Osmanlı'nın modernleşme çabalarının sadece siyasi ve askeri alanlarla sınırlı olmadığını, aynı zamanda bilimsel, teknolojik ve eğitimsel dönüşümleri de içerdiğini vurgular. İhsanoğlu, bu dönemdeki yeniliklerin ve değişimlerin, imparatorluğun geleceği üzerindeki etkilerini detaylı bir şekilde analiz eder. Eser, Osmanlı'nın Avrupa'daki bilimsel ve teknolojik gelişmeleri nasıl takip ettiğini, bu gelişmeleri kendi kurumlarına nasıl adapte ettiğini ve bu süreçte karşılaştığı zorlukları ve başarıları ele alır. Kitapta, mühendislik okullarının kuruluşu, tıbbi gelişmeler, matbaanın kullanımı ve bilimsel yayınların yaygınlaşması gibi konulara özel bir önem verilir. Ayrıca, Osmanlı aydınlarının ve yöneticilerinin modernleşme konusundaki düşünceleri, eğitim reformları ve bu reformların toplumsal etkileri de incelenir. Kitap, Osmanlı modernleşmesinin sadece bir 'taklit' süreci olmadığını, aynı zamanda yerel ihtiyaçlara ve kültürel değerlere göre şekillenen özgün bir dönüşüm olduğunu savunur. İhsanoğlu, eserinde dönemin önemli şahsiyetlerinin (örneğin, III. Selim, II. Mahmut ve Tanzimat dönemi aydınları) modernleşme konusundaki yaklaşımlarını ve bu yaklaşımların imparatorluk üzerindeki etkilerini detaylı bir şekilde analiz eder. Kitap, Osmanlı modernleşmesinin karmaşıklığını ve çok yönlülüğünü ortaya koyarak, bu sürecin sadece siyasi ve askeri bir dönüşümden ibaret olmadığını, aynı zamanda bilimsel, teknolojik ve kültürel bir yeniden yapılanma olduğunu gösterir. Kitabın temel teması, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşme sürecinde bilim, teknoloji ve eğitim alanlarındaki gelişmelerin rolü ve bu gelişmelerin imparatorluğun geleceği üzerindeki etkileridir. Hedef okur kitlesi, tarih, sosyoloji, siyaset bilimi ve Osmanlı tarihi alanlarında akademik çalışma yapan araştırmacılar, öğrenciler ve bu konulara ilgi duyan genel okuyuculardır. Kitap, Osmanlı modernleşmesi üzerine derinlemesine bilgi edinmek isteyen herkes için önemli bir kaynaktır. Benzer kitaplar arasında, Osmanlı modernleşmesini farklı açılardan ele alan eserler bulunmaktadır. Örneğin, Stanford J. Shaw'un 'Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye'si', Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerini genel bir çerçevede incelerken, Roderic H. Davison'ın 'Reform in the Ottoman Empire, 1856-1876' adlı eseri, Tanzimat dönemindeki reform hareketlerini detaylı bir şekilde ele alır. Ayrıca, İlber Ortaylı'nın Osmanlı tarihi üzerine yazdığı eserler de bu alanda önemli bir yer tutar.

Ekmeleddin İhsanoğlu, Türk bilim tarihi alanında önemli çalışmalarıyla tanınan bir akademisyen ve entelektüeldir. 1944 yılında Kahire'de doğan İhsanoğlu, eğitim hayatına Kahire'de başlamış, daha sonra Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi'nden mezun olmuştur. Doktorasını Ankara Üniversitesi'nde tamamladıktan sonra çeşitli üniversitelerde öğretim üyeliği yapmıştır. İhsanoğlu'nun yazım üslubu, akademik titizlikle bilgiyi birleştirirken, okuyucunun konuyu anlamasını kolaylaştıran akıcı ve anlaşılır bir dildir. Çalışmalarında, Osmanlı İmparatorluğu'nun bilim ve teknoloji tarihi, İslam dünyasında bilimsel gelişmeler ve kültürlerarası etkileşimler gibi konulara odaklanmıştır. İhsanoğlu, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Genel Sekreterliği görevini uzun yıllar yürütmüş, bu görevi sırasında İslam dünyasında bilim, eğitim ve kültür alanlarında işbirliğinin geliştirilmesi için önemli çalışmalar yapmıştır. Ayrıca, Türk Tarih Kurumu başkanlığı görevinde de bulunmuştur. İhsanoğlu'nun önemli eserleri arasında, 'Osmanlı Bilim ve Teknoloji Tarihi', 'Kültürlerarası Etkileşimler ve Osmanlı', 'Osmanlı Modernleşmesinde Bilim ve Eğitim' gibi kitaplar yer alır. Bu eserler, Osmanlı İmparatorluğu'nun bilimsel ve teknolojik mirasını, modernleşme çabalarını ve farklı kültürlerle olan etkileşimlerini derinlemesine incelemektedir. İhsanoğlu, akademik başarılarının yanı sıra, uluslararası platformlarda da tanınan bir figürdür. Bilime ve eğitime yaptığı katkılardan dolayı çeşitli ödüllerle onurlandırılmıştır. Ekmeleddin İhsanoğlu, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemleri ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemleri arasında bir dönemde yaşamış, bu dönemdeki siyasi, sosyal ve kültürel değişimlere yakından tanık olmuştur. Bu dönem, Osmanlı'nın modernleşme çabalarının hız kazandığı, bilim ve teknolojide önemli gelişmelerin yaşandığı ve eğitim reformlarının yapıldığı bir süreçtir. İhsanoğlu'nun çalışmaları, bu dönemin anlaşılmasına önemli katkılar sağlamaktadır.